Patelnie FISKARS

Myślisz, że wiesz wszystko o zdrowej kuchni? Zapewne są ludzie, którzy myślą, że w życiu już nic ich nie zaskoczy, jednak później okazuje się, że to myślenie było dalekie od prawdy. Każdy z nas w duchu mówi sobie to samo, jednak po jakimś czasie okazuje się, że zwyczajnie się pomyliliśmy. Nie inaczej jest ze zdrową żywnością - już sam fakt, że trzeba nazywać ją zdrową o czymś świadczy - czy przyrządami / naczyniami potrzebnymi do jej przyrządzenia. Czy wiedziałeś, że żeliwne patelnie były kiedyś jedyną opcją (dla naczyń kuchennych) by przygotować ciepłe i smaczne jedzenie?

Chociaż czasy, w których przyszło nam żyć (czasy współczesne) przyniosły nowe rodzaje patelni z powłoką zapobiegającą przywieraniu, wydaje się, że żeliwo powoli powraca do łask, a głównie ze względu na zdrowie. Dlaczego? Jednym z najprostszych sposobów na zwiększenie spożycia żelaza (składnika odżywczego, z którego wszyscy moglibyśmy skorzystać) jest gotowanie na żeliwnych patelniach, które umożliwiają wchłanianie składników odżywczych przez gotowane jedzenie. Oczywiście nie chodzi tylko o uzupełnienie żelaza, ale to także doskonały sposób na uzyskanie chrupiących warzyw bez konieczności stosowania dużych ilości oleju. Czytając dalej dowiesz się więcej o korzyściach zdrowotnych płynących z gotowania z użyciem żeliwa i dlaczego jest to próba dla Twojego układu odpornościowego, jak i portfela. Czy wiedziałeś, że jeśli często czujesz się zmęczony, możesz mieć niedokrwistość z niedoboru żelaza? Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niedobór żelaza jest najpowszechniejszym zaburzeniem na świecie związanym z substancjami odżywczymi. W Polsce około 5 procent młodych dziewcząt i kobiet ma niedobór żelaza. Problem ten jest szczególnie trudny dla kobiet w ciąży, kobiet w wieku rozrodczym (z powodu miesiączki), osób starszych oraz wegetarian i wegan.

Niedostateczna ilość żelaza może powodować niepożądane skutki uboczne, a często spożywanie pokarmów bogatych w żelazo już nie wystarczy, aby uzupełnić jego właściw poziom w organizmie. W tym miejscu warto wspomnieć, że istnieją dwa rodzaje żelaza - dwuwartościowe żelazo hemowe i trójwartościowe żelazo niehemowe. Hem znajduje się w mięsie i jest wchłaniany dwa do trzech razy skuteczniej niż niehem, który znajduje się w roślinach. Więc nawet jeśli załadujesz szpinak, dobre źródło żelaza, twoje ciało może nie wchłonąć go w wystarczająco dużych ilościach. Na szczęście gotowanie na żeliwnej patelni wzmacnia potrawy żelazem i zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia anemii, zaburzenia związanego z niedoborem żelaza oraz objawów zmęczenia, znużenia, utraty koncentracji i słabej wydajności pracy. Zalecana dzienna wartość żelaza to 18 mg lub równowartość około 100 mg wątróbki drobiowej, jednej filiżanki czarnego groszku i pół szklanki gotowanego szpinaku. 

Brzmi pysznie, prawda? Zamiast tego spróbuj zrobić sos pomidorowy jednak do tego użyj żeliwnej patelni. Brazylijskie badania wykazały, że żeliwne patelnie pomogły przygotowywanym w nich potrawom lub sosom z pomidorów zachować znacznie więcej żelaza niż w przypadku innych patelni - m.in. aluminiowych i teflonowych. Witamina C w pomidorach może pomóc organizmowi wchłonąć żelazo niehemowe z patelni, ponieważ połączenie żelaza i witaminy C maksymalizuje zdolność organizmu do wchłaniania obu składników odżywczych. Kolejna zaletą żeliwnych patelni jest to, że nie potrzebujesz tyle oleju. Żeliwna patelnia to nieprzywierająca patelnia, więc nie potrzebujesz zbyt dużo tłuszczu, oleju lub oliwy z oliwek, aby uzyskać chrupiące, idealnie ugotowane warzywa i mięso.

Jeśli wcześniej nie gotowałeś na żeliwie, wypróbuj niedrogą patelnię, aby przyzwyczaić się do materiału, zanim zainwestujesz w zupełnie nowy zestaw naczyń. Żeliwne naczynia kuchenne są jak Apple wśród przyborów kuchennych. Tyle że, w przeciwieństwie do urządzeń z logiem nadgryzionego jabłka, żeliwo wytrzymuje całe życie, a urządzenia od Apple nie - ale to ciekawe porównanie i nie bez powodu o tym wspomnieliśmy. Żeliwną patelnię można już kupić za około 40-50 złotych, a przy odpowiedniej pielęgnacji i konserwacji wystarczy nam ona na ponad 20 lat. Oczywiście, jeśli chcesz kupić cały zestaw naczyń kuchennych, musi już wydać trochę więcej pieniędzy - co uważamy za dobry pomysł. Żeliwo jest również idealnym naczyniem do gotowania z pieca. Niektórzy specjaliści od gotowania grillują nawet mięso używając do tego właśnie żeliwnej patelni. 

Wiedziałeś, że żeliwo jest bardzo łatwe w czyszczeniu? Zanim zaczniesz gotować na żeliwnej patelni, musisz ją najpierw odpowiednio przygotować. Przygotowanie żeliwnej patelni polega na wcieraniu w nią oleju kuchennego, a następnie przypieczenie go w piekarniku w temperaturze około 120 stopni Celsjusza przez około godzinę. Następnie użyj kłębka ręczników papierowych, aby wytrzeć olej po wyjęciu patelni z piekarnika. Tak przygotowana patelnia powinna być już gotowa do gotowania. Alternatywna metoda polega na dodaniu soli i oleju na dno patelni, podgrzaniu oleju aż do momentu dymienia, a następnie wylaniu mieszanki solno-olejowej i przetarciu patelni papierowymi ręcznikami. Aby wyczyścić żeliwo, po prostu spłucz je gorącą wodą jak najszybciej po ugotowaniu. Nie używaj zwykłego płynu do naczyń, ponieważ jest zbyt szorstki. Patelnię należy natychmiast wysuszyć, aby zapobiec rdzewieniu.

Wielu kucharzy nie zdaje sobie sprawy, że tradycyjne patelnie z nieprzywierającą powłoką są wypełnione PFC lub perfluorowęglowodorami, które są związkami chemicznymi związanymi z uszkodzeniem wątroby, rakiem, problemami rozwojowymi i wczesną menopauzą. Kiedy podgrzewamy taką patelnię, te toksyczne chemikalia są uwalniane do naszej żywności (i żywności naszych dzieci). Zagrożenia te może być jednak wyeliminowane jeżeli zaczniesz gotować na patelni żeliwnej. A jeśli odpowiednio przygotujesz patelnię (o czym wspomnieliśmy wcześniej), nadal będziesz mógł cieszyć się z właściwości nieprzywierających, których potrzebujesz podczas gotowania swoich ulubionych potraw.

No dobrze, ale jaka jest różnica między patelniami miedzianymi a odmianą ze stali nierdzewnej? Jeśli chodzi o naczynia do gotowania i pieczenia, należy wziąć pod uwagę dwa główne rodzaje materiałów. Metale niereaktywne, takie jak stal nierdzewna, nie reagują negatywnie na gotowaną w nich żywność, podczas gdy metale reaktywne, takie jak aluminium, miedź i żeliwo, reagują na niektóre rodzaje żywności, zwłaszcza te, które są kwaśne. Te potrawy mogą się odbarwić lub mieć metaliczny smak podczas gotowania w garnkach wykonanych z takich materiałów. Większość domowych kucharzy używa naczyń ze stali nierdzewnej ze względu na ich dostępność i rozsądną cenę. Stal nierdzewna ma wiele zalet - poza tym, że nie reaguje, nie koroduje, jest łatwa do czyszczenia i nie rysuje się ani nie wgniata. Jedną z głównych wad jest jednak to, że nie przewodzi dobrze ciepła.

Miedź, choć droższa niż stal nierdzewna, jest preferowana przez wielu kulinarnych profesjonalistów ze względu na jej wytrzymałość i doskonałą przewodność cieplną. Ze względu na swoją reaktywność - która może powodować toksyczne reakcje z kwasowymi składnikami - miedź jest często pokryta cyną lub stalą nierdzewną. Wady miedzi obejmują powierzchnię, która nie jest nieprzywierająca, musi być polerowana i musi być odnawiana co około 10 lat. Opcją, która oferuje to, co najlepsze z obu materiałów, są naczynia ze stali nierdzewnej platerowane metalem, które mają rdzeń z aluminium lub miedzi umieszczony między dwoma cienkimi arkuszami stali nierdzewnej.

Osobiście zalecamy mieć w domu co najmniej dwie patelnie - jedną 10- lub 12-calową (z pokrywką) oraz małą patelnię do np. omletów. Ponieważ jajka mają tendencję do przywierania do powierzchni do gotowania, zalecamy patelnię do omletów z nieprzywierającą powłoką. Jednak to, czy większa patelnia powinna być odmianą nieprzywierającą, zależy od tego, czy zależy Ci na łatwym czyszczeniu. Niektórzy kucharze twierdzą, że niektóre patelnie z powłoką nieprzywierającą nie przyrumieniają jedzenia tak dobrze, jak zwykłe patelnie -w rezultacie nie otrzymujesz smacznych, zrumienionych kawałków, które tworzą aromatyczne sosy.  Ponadto większość patelni z powłoką zapobiegającą przywieraniu wymaga większej ostrożności. Nie należy używać do nich metalowych przyborów, ponieważ metal ma tendencję do rysowania powierzchni zapobiegającej przywieraniu, nie pozostawiając jej już nieprzywierającej.

Z drugiej strony żeliwne patelnie, które od dawna są chwalone za równomierne przewodzenie ciepła, również wymagają szczególnej pielęgnacji - należy je odpowiednio przygotować (o czym pisaliśmy wcześniej) przed użyciem, a po każdym użyciu umyć, wysuszyć i naoliwić. Poza tym, im cięższa patelnia, tym równomierniej będzie ona przewodzić ciepło. Odmiany żeliwa pokrytego emalią to dobra inwestycja, ponieważ patelnie te utrzymają ciepło i równomiernie gotują, a ich długowieczność (przy odpowiednim dbaniu i konserwowaniu) sprawi, że zapewne po całym życiu gotowania na nich, będziesz je mógł przekazać swoim wnukom. Wydaje się więc, że najsensowniejszym zakupem będą patelnie wykonane albo ze stali nierdzewnej, albo z żeliwa. Dlaczego? Ponieważ według najnowszych przypuszczeń, aluminium może mieć związek z chorobą Alzheimera. Ale czy to prawda? 

Obecnie wiadomo jedynie tyle, że związek między chorobą Alzheimera a aluminium jest poszlakowy i nic nie zostało udowodnione. Ale być może lepiej jest dmuchać na zimno zawczasu? Światowa Organizacja Zdrowia twierdzi, że możemy spożywać do 50 miligramów glinu dziennie bez żadnych skutków ubocznych. Profesor zdrowia środowiskowego Helen Suh Macintosh przyznała, że aluminium znajdujące się w garnkach i patelniach nie jest tak naprawdę niebezpieczne, a ilość aluminium, które wchłaniamy podczas gotowania w aluminiowych naczyniach, wynosi tylko 3-6 miligramów. Jednak Pani profesor dodaje, że przechowywanie kwaśnych potraw w aluminiowych garnkach i patelniach prawdopodobnie spowoduje, że w żywności znajdzie się więcej aluminium. Dodatkowo naczynie z aluminium nie powinno być używane, jeśli powierzchnia do gotowania jest zadrapana lub wyżłobiona. Wygląda na to, że aluminium nie jest takie niebezpieczne, ale obawy pozostają.