Napędy optyczne
Już dawno ludzie zdawali sobie sprawę z tego, że światło, czy jak kto woli wiązka światła, może służyć do przekazywania informacji. Chyba najlepszym przykładem jest tutaj poczciwa i stara latarnia morska, która może pomóc żeglarzom w poruszaniu się w pobliżu lądu w ciemności, w nocy. Ale co byś powiedział na to, że światła można użyć nie tylko do przekazywania informacji (jak w przypadku opisywanej latarni), ale do przechowywania informacji? Cóż troszkę to trwało, ale dzięki postępowi technologicznemu, który osiągnął swój wysoki poziom w XX wieku, było to w końcu możliwe. Technologie optycznego przechowywania danych wykorzystują lasery do zapisywania i odczytywania małych dysków, które zawierają światłoczułą warstwę, na której można przechowywać dane. Jedną rzeczą, która odróżnia optyczne przechowywanie danych od innych formatów, jest to, że same dyski są małe, przenośne i nie zużywają się łatwo przy ciągłym użytkowaniu. Dzięki temu są one szczególnie przydatne do przechowywania danych.
Podobnie jak większość technologii, pamięć optyczna przeszła długą ewolucję. Wczesne wersje dysków optycznych zostały stworzone przez naukowców w latach 60. W późnych latach siedemdziesiątych i wczesnych osiemdziesiątych na rynku istniały technologie dysków optycznych, ale były one głównie przeznaczone do filmów i rozrywki, a nie do przechowywania danych. Optyczne przechowywanie danych pojawiło się dopiero w latach 80. XX wieku, kiedy opracowano płyty CD (rozwinięcie skrótu - Compact Disc). Chociaż płyty CD były początkowo używane do nagrywania dźwięku, nie minęło wiele czasu, zanim trafiły do sfery przechowywania danych. Wraz z rozwojem technologii sprzęt potrzebny do tworzenia i odczytywania dysków CD stał się na tyle mały, że mieścił się w typowym komputerze PC, a ostatecznie stworzono jeszcze mniejsze wersje przeznaczone specjalnie dla laptopów (które z roku na rok były coraz “chudsze”). To otworzyło tą technologię zarówno na firmy, jak i użytkowników domowych.
Standardowe płyty CD mogą pomieścić około 700 megabajtów danych. To wystarczy na 80 minut muzyki lub ponad 500 zdjęć, w zależności od rozmiarów plików muzyki/zdjęć (kompresja oraz rodzaju pliku). Chociaż ten wolumen był akceptowalny przez wiele lat, w końcu pojawiła się potrzeba na zwiększenie optycznej pamięci masowej, która mogłaby pomieścić jeszcze większe ilości danych. Osiągnięto maksymalną pojemność płyt CD tak, że wiele filmów lub gier musiało być wypuszczane na kilku krążkach, co było dość niewygodne dla użytkowników i generowało większe koszty dla samych producentów. Co więc należało zrobić? Stworzyć nowy, większy i lepszy format - powstały płyty DVD.
Pojawienie się płyt DVD (Digital Versatile Disc) pod koniec lat 90. rozwiązało ten problem. Chociaż dyski DVD były tego samego rozmiaru co dyski CD, mogły pomieścić 8,5 gigabajta danych, ponad dwanaście razy więcej niż standardowa płyta CD. Na płytach DVD mogą znajdować się zarówno filmy pełnometrażowe, setki, jak nie tysiące zdjęć i ogromna ilość piosenek - o innych plikach nie wspominając. Osiągnięto to głównie dzięki zastosowaniu innej długości fali czerwonego światła laserowego niż to, które było używane w przypadku płyt CD. Po drodze, kolejne innowacje, doprowadziły do powstania dysków CD-RW i DVD-RW (RW for Rewritable), które umożliwiają wielokrotne użycie tej samej płyty setki razy. Mówiąc kolokwialnie, taką płytę można zapisywać, a następnie skasować jej dane/treść i zapisywać dane ponownie (i tak setki razy). Namiastka tego, co dziś dają nam pendrivy - z tą różnicą, że zapisywanie i kasowanie danych z pendriva jest szybsze, łatwiejsze i właściwie zapis/odczyt/kasowanie może trwać przez tysiące, jak nie milion razy.
Jednak później pojawił się dokładnie ten sam problem, z którym producenci mieli styczność w przypadku płyt CD. Mianowicie brakowało miejsca na dane. Machanie krążkami nie było zbyt miłe, a dla producentów opłacane. Musiał więc powstać nowy standard zapisu danych na dyskach optycznych. Tak powstały płyty Blu-ray (tzw. “niebieski laser”). Nie będzie dla was zaskoczeniem, gdy napiszemy, że płyty Blu-ray mają największą pojemność spośród nowoczesnych dysków optycznych. Płyty Blu-ray pojawiły się na rynku w 2006 roku (co ciekawe, udział w stworzeniu lasera w napędach Blu-ray mieli Polacy) i po raz kolejny, w znanym nam formacie płyt, można było przechowywać dane, tylko znacznie, ale to znacznie więcej danych aniżeli w przypadku płyt DVD, a CD nie wspominając. Podczas gdy płyty Blu-ray wyglądają bardzo podobnie do płyt DVD i CD, mogą pomieścić znacznie więcej danych dzięki zastosowaniu “niebieskiego lasera” (który używaj wyższej częstotliwości), zamiast “czerwonego lasera” używanego przez napędy do odczytu (lub zapisu) płyt CD i DVD. Podczas gdy standardowa płyta Blu-ray może pomieścić około 25 gigabajtów, najnowsze płyty Blu-ray mogą pomieścić do 128 gigabajtów. A jakby nie patrzeć, to ponad 180 razy więcej niż płyta CD!
No tak, ale żeby każdą z tych płyt odczytać potrzebujemy zaopatrzyć się w napęd optyczny. O ile w przypadku zakupu napędu Blu-ray, mamy wsteczną kompatybilność z płytami DVD i CD, o tyle w przeciwnym kierunku to już nie zadziała. Niemniej jednak, chcielibyśmy przedstawić wam trochę informacji na temat powstania napędów optycznych, ich historii, jak działają, a także pomóc wam wybrać odpowiedni dla was model, których jest zresztą masa. Dlatego też zwrócimy uwagę, na pewne istotne elementy, które pomogą wam podjąć właściwą decyzje podczas zakupów.
Napędy optyczne - historia powstania
Wszystko zaczęło się od prawdziwego protoplasty - płyt CD i ich napędu. Co prawda, istniały płyty winylowe, ale służyły one jedynie, od dawien dawna, do odtwarzania muzyki. Napędy CD-ROM są odczytywane za pomocą elementów optycznych i używają wiązek lasera do odczytu danych binarnych (cyfrowych), które są zakodowane w małych wgłębieniach na dysku optycznym. Dysk przekazuje dane do komputera, który następnie je przetwarza. Płyta CD-ROM była popularna ze względu na niski koszt produkcji i większą pojemność w porównaniu z archaiczną już dyskietką. Dzięki warstwie aluminium odbijają światło oraz składają się z 1,2 mm poliwęglanu. Chociaż większość płyt ma rozmiar 120 mm, istnieją również wersje mini CD.
Najwcześniejszą technologię, przypominającą CD-ROM, wymyślił James Russell, który pracował dla Pacific Northwest National Laboratory w Departamencie Energii Stanów Zjednoczonych. Miał nadzieję, że uda mu się stworzyć sposób przechowywania informacji, aby można je było później odtworzyć, i początkowo zaproponował konwersję cyfrową przy użyciu folii światłoczułej. Russell chciał w końcu pozbyć się nośnika winylowego, chcąc urządzenia, które mogłoby działać bez faktycznego “fizycznego kontaktu” między elementami systemu - płyty winylowe ulegały zarysowaniu, poprzez ciągły kontakt z “igielną” częścią odtwarzacza.
Jego optyczne nagrywanie cyfrowe (ODR) otrzymało szereg nagród w 1974 roku. Mimo wszystko, świat nie dostał odtwarzacza płyt aż do 1980 roku, kiedy to Philips i Sony zaczęli licencjonować go i sprzedawać pod znaną nam wszystkim nazwą CD-ROM. Ponieważ pomysł ten został w dużej mierze zaniedbany, czy wręcz zapomniany po 1974 roku, niektórzy myśleli, że powstał on dopiero w chwili, gdy zainteresowały się nim wielkie firmy/korporacje, takie jak Sony. Dopiero w 1982 roku japońska firma Denon opracowała pierwsze urządzenie, które znamy dziś pod nazwą CD-ROM, i zaprezentowała go wraz z przedstawicielami Sony na wystawie komputerowej w 1984 roku. Nowa wersja urządzenia do zabezpieczania cyfrowego pojawiła się w czymś, co uważamy za format CD-ROM i była zdolna zapisywać grafikę, tekst i dźwięk stereo hi-fi na błyszczącej płycie CD, zdolnej pomieścić 650 milionów bajtów i wkrótce płyta ta stała się standardem. W 1989 roku płyta CD-ROM została znormalizowana zgodnie z normą ISO/IEC 10149 i normą ECMA-130.
Wzrost i upadek
Microsoft wypuścił pierwsze oprogramowanie w 1987 roku, czyli Microsoft Bookshelf. Pojawił się na CD-ROM, a następnie w 1991 roku ukazał się Commodore Dynamic Total Vision, wyposażony w napęd CD-ROM. Macintosh firmy Apple wypuścił Macintosha IIvx w 1992 roku z napędem CD-ROM, a producenci gier wideo zaczęli używać tej technologii do wprowadzania swoich produktów na rynek w 1992 roku. Ostatecznie prędkość transferu wzrosła z pojedynczej prędkości 1x do 72x, gdy napęd CAV przejął kontrolę w XXI wieku. CD-ROM szybko stał się główną metodą dystrybucji oprogramowania, muzyki, filmów i gier wideo. We wczesnych latach 90-tych ukazała się płyta CD-R (przeznaczona do nagrywania), a już w 1995 roku pojawiła się pierwsza płyta przeznaczona głównie dla przemysłu wideo - znana również jako DVD.
Co się stało z CD-ROMem?
Obecnie napęd ten, jak i DVD-ROM, nie jest montowany w najnowszych laptopach ze względu na ilość miejsca jakie zajmuje, a względnych korzyści, jakie może zaoferować przy rozwoju obecnej technologii. Nie ma więc co się dziwić producentom, którzy zdecydowali się zrezygnować z napędów w swoich laptopach, ponieważ te zajmowały za dużo miejsca, a odtwarzane przez nie dyski oferowały zbyt małą pojemność na dane, jak na dzisiejsze standardy. Dlatego też miejsce lub przestrzeń, gdzie kiedyś znajdował się napęd optyczny, zostało zajęte przez większą baterię, kartę graficzną, montaż drugiego dysku twardego (zazwyczaj SSD). Dzięki temu, że firmy pozbyły się napędów optycznych, komputery stały się naprawdę cienkie, ultramobilne i niezwykle lekkie. Obecnie istnieje możliwość zakupu zewnętrznego napędu optycznego, podłączonego do portu USB - osobiście wydaje nam się, że jest to dobre rozwiązanie, zważywszy na fakt, że jest tanie, mobilne, a gdy napęd nie jest nam potrzebny, zawsze możemy schować go do szafki.
Jak na tak duży obiekt (napęd optyczny), CD-ROM zapewnia stosunkowo mało miejsca na dysku obok bardziej nowoczesnych rozwiązań. Dyski DVD, a następnie Blu-ray oferowały znacznie więcej miejsca, a następnie dyski terabajtowe, a następnie dyski twarde i dyski SSD, co sprawiło, że CD-ROM stał się prawie tak przestarzały, jak archaiczne niegdyś dyskietki, które zastąpi. Ponadto potrzeba przechowywania i transportu mediów stała się w dużej mierze przestarzała. Smartfon zastąpił między innymi aparat, kamerę wideo, odtwarzacz DVD i cyfrowy odtwarzacz muzyki. Oprogramowanie jest również dystrybuowane cyfrowo, co jest tańsze niż produkcja płyt CD/DVD a nawet Blu-Ray - nie wspominając o bieżących problemach z kompatybilnością. Ostatecznie CD-ROM stał się bardziej obiektem przejściowym, używanym do przechowywania elementów podczas transportu z jednego komputera do drugiego, przekształcając nośniki fizyczne w pliki cyfrowe, które można odtwarzać na innych urządzeniach.
Chyba większość z nas jest naprawdę wdzięczna CD-ROM-owi, tej technologii, która odmieniła nasz sposób przechowywania i odczytywania danych, szczególnie z chwilą pojawienia się na rynku konsoli PlayStation, która była nie tylko konsola do gier, ale tanim odtwarzaczem płyt CD. Jednak ze względu na obecną technologię i niezdolność CD-ROM-u do zmian jakie następują w czasie, jest to przyczyną jego upadku. W przeciwieństwie do dysku SSD, który ewoluuje wraz z pojawieniem się nowej technologii, napęd CD z oczywistych względów nie jest w stanie tego robić.
Napędy optyczne - jak to wszystko działa?
Technologia, zdolna używać lasera do odczytu danych zyskała na popularności w cyfrowej reprodukcji i dystrybucji muzyki w postaci płyt kompaktowych (CD). Później, wraz ze wzrostem pojemności, technologia została zmodyfikowana w celu dostosowania zarówno do programów filmowych, jak i wideo na tak zwanych cyfrowych dyskach wideo (DVD). Technologia ta była rozpowszechniana w komputerach osobistych i jest wykorzystywana zarówno w dystrybucji oprogramowania użytkowego, jak i jako nośnik do przechowywania i transportu danych na całym świecie.
Popularność i tempo przyjęcia nośnika dysków optycznych nie miały sobie równych w historii elektroniki użytkowej, ponieważ technologia ta znalazła swoje miejsce jako lepsza (cyfrowa) alternatywa dla taśm VHS i technologii kasetowej (analogowej). Kopia cyfrowa nie tylko stanowiła doskonałe odwzorowanie oryginalnego źródła, ale w przeciwieństwie do taśmy analogowej, dyski optyczne nie ulegały degradacji danych przy dalszym użytkowaniu (są za to podatne na uszkodzenia przez zarysowania na ich powierzchni). DVD Entertainment Group (organizacja branżowa z siedzibą w Los Angeles) cytuje badanie sponsorowane przez grupę z 2002 roku, przeprowadzone przez Ernst & Young, w którym stwierdzono, że od momentu powstania formatu DVD w 1997 roku, rozprowadzanie w ten sposób oprogramowania/gier/filmów osiągnęło rekordowe ponad 790 milionów sztuk.
Jak to działa?
Technologia ta polega na dodawaniu wgłębień (lub nierówności) do powierzchni płyty, zwykle wzdłuż pojedynczego spiralnego rowka, który może pokryć całą zarejestrowaną powierzchnię płyty. Informacje na dysku są przechowywane sekwencyjnie na torze spiralnym, od najbardziej wewnętrznej do najbardziej zewnętrznej części ścieżki. Gęstość wgłębień dodanych do powierzchni określa pojemność danych. Ta pojemność pozwala na rozróżnienie między określonymi obecnie używanymi technologiami dysków, w tym płytami CD, DVD (wykorzystującymi czerwone diody laserowe) i nowszą technologią dysków z “niebieskim laserem” o nazwie HD-DVD (ostatecznie format ten przegrał wojnę z Blu-ray i popadł w zapomnienie) i Blu-ray. Aby odczytać dane, odblaskowa powłoka na dysku jest oświetlana diodą laserową, a wgłębienia zniekształcają światło lasera podczas jego odbijania od powierzchni. Jak wspomniano powyżej, w procesie tym zastosowano lasery o różnych kolorach, zwłaszcza czerwonym i niebieskim. Nowsze osiągnięcia w technologii, używające lasera niebieskiego, umożliwiły przechowywanie danych o znacznie większej pojemności, ze względu na wyższą częstotliwość światła niebieskiego w porównaniu z technologią czerwonego światła laserowego.
Większość dysków optycznych, z wyjątkiem kilku (takich jak czarne płyty CD-ROM przeznaczone dla konsoli Sony PlayStation), ma charakterystyczny pryzmatyczny lub opalizujący wygląd, który tworzą rowki w warstwie odblaskowej. Promowanie znormalizowanej optycznej pamięci masowej jest podejmowane przez Optical Storage Technology Association (OSTA). Chociaż dyski optyczne są znacznie trwalsze niż wcześniejsze formaty audio / wideo i danych, są one podatne na uszkodzenia w wyniku codziennego użytkowania i czynników środowiskowych. Biblioteki i archiwa powinny wprowadzić procedury konserwacji nośników optycznych, aby zapewnić ich ciągłą użyteczność.
Napędy optyczne - płyty pierwszej, drugiej i trzeciej generacji
Dyski optyczne pierwszej generacji - Compact Disc (CD) - były początkowo używane do przechowywania muzyki i oprogramowania. Nie można ich było nagrać ani wyprodukować z komputera osobistego. Można je było kupić tylko w sklepie muzycznym lub wraz z oprogramowaniem, grą lub filmem. Format “Laserdisc” przechował analogowe wideo, ale toczył ciężką bitwę z VHS (głównie z powodu kosztów i braku możliwości nagrywania). Inne formaty płyt pierwszej generacji były przeznaczone wyłącznie do przechowywania danych cyfrowych. Większość urządzeń dyskowych pierwszej generacji wykorzystuje laser na podczerwień, będącą niejako głowicą odczytującą. Minimalny rozmiar plamki lasera jest proporcjonalny do długości fali lasera, dzięki czemu długość fali jest jednym z czynników ograniczających gęstość gromadzonych informacji. Podczerwień znajduje się tuż za końcem długich fal widma światła widzialnego, obsługuje więc mniejszą gęstość niż jakikolwiek widzialny (dla ludzi) kolor światła. Jednym z osiągnięć wykorzystania lasera na podczerwień jest powstanie 700 MB danych przeznaczonych dla użytkownika na 12-centymetrowej płycie kompaktowej.
Na gęstość wpływa wiele czynników, poza minimalnym rozmiarem plamki - na przykład wielowarstwowy dysk wykorzystujący podczerwień może pomieścić więcej danych niż identyczny dysk z pojedynczą warstwą, ale ważne są także inne kwestie - takie jak użycie CAV, CLV lub strefowego CAV, w jaki sposób dane są kodowane i jaki margines pozostaje wolny na środku i na krawędzi. Do płyt pierwszej generacji można zaliczyć dysk kompaktowy (CD), Laserdisc, dysk magnetooptyczny, tzw. MiniDisc.
Dyski optyczne drugiej generacji
Dyski optyczne drugiej generacji zostały stworzone do przechowywania dużych ilości danych, w tym wideo w postaci cyfrowej, ale o jakości telewizyjnej. Płyty służyły także do przechowywania danych oprogramowania, muzyki, gier i innych form danych. Dyski/płyty te zostały wykonane tak, aby można je było wypalić z domowego komputera. Wiele z nich, choć nie wszystkie, wykorzystuje laser światła widzialnego (zwykle czerwony). Krótsza długość fali pozwala na ciaśniejszą wiązkę, dzięki czemu wgłębienia i powierzchnie dysku są mniejsze. W przypadku formatu DVD pozwala to na 4,7 GB przechowywania na standardowej, jednostronnej, jednowarstwowej płycie o wielkości 12 cm. Alternatywne mniejsze nośniki, takie jak formaty MiniDisc i DataPlay, mogą mieć pojemność w przybliżeniu porównywalną z dużo większymi standardowymi płytami kompaktowymi (CD). Do dysków/płyt drugiej generacji możemy zaliczyć Hi-MD, DVD i pochodne, DVD-Audio, DualDisc, Digital Video Express (DIVX), Super Audio CD, Enhanced Versatile Disc, GD-ROM, Digital Multilayer Disk, DataPlay, Fluorescent Multilayer Disc, Phase-change Dual, Universal Media Disc.
Dyski optyczne trzeciej generacji
Obecnie najwięcej wytwarza się płyt optycznych trzeciej generacji. Są one przeznaczone głównie do przechowywania plików wideo w wysokiej rozdzielczości, gier i innych form danych. Płyty te mają zdecydowanie większą pojemność od swoich poprzedników, co jest możliwe dzięki zastosowaniu laserów światła widzialnego o krótkich falach (niebiesko-fioletowych dla dysków Blu-ray i HD DVD). W praktyce pojemność np. prezentacji multimedialnych, można radykalnie zwiększyć, stosując ulepszone algorytmy kompresji danych wideo, takie jak MPEG-4. Za dyski/płyty trzeciej generacji można uznać płyty Blu-ray i co prawda martwy już HD-DVD. W oparciu o trzecią generację, obecnie są opracowywane nowe metody przechowywania danych, tj. Forward Versatile Disc, Total HD Disc, Versatile Multilayer Disc, Ultra Density Optical, LS-R
Dyski optyczne nowej generacji
Choć obecnie pamięci SSD lub pendrive'y są najlepszym możliwym sposobem na przechowywanie, przenoszenie, zapisywanie i odczytywanie danych, to branża dysków optycznych nie powiedziała ostatniego słowa. W kilku laboratoriach tworzone są nowe formaty, tak zaawansowane, że można je uznać za coś atrakcyjnego i konkurencyjnego względem płyt trzeciej generacji czy nawet pamięci USB. Dyski/płyty następnej generacji mają potencjał, ponieważ jedna ich warstwa jest w stanie pomieścić aż 1 terabajt danych. Do tych dysków (obecnie w fazie rozwoju) można zaliczyć Tapestry Media, Holographic Versatile Disc (uniwersalny dysk holograficzny?), Protein-Coated Disc (dysk pokryty białkiem?), TeraDisc (optyczny dysk do przechowywania danych 3D)
Dyski optyczne z możliwością zapisu i zapisu
Na rynku, dostępnych jest wiele formatów zapisywalnych dysków optycznych, z których wszystkie oparte są na wykorzystaniu lasera do zmiany współczynnika odbicia nośnika zapisu w celu odtworzenia efektów “wgłębień”. Nowe technologie, takie jak “przechowywanie danych holograficznych” i “optyczne przechowywanie danych 3D”, mają na celu wykorzystanie zupełnie innych metod przechowywania danych, jednak produkty te są w fazie rozwoju i nie są jeszcze szeroko dostępne.
Najbardziej rozpowszechnioną formą zapisywalnych nośników optycznych jest technologia organicznego barwnika jednokrotnego zapisu, spopularyzowana w postaci dysków CD-R i nadal stosowana w nośnikach o większej pojemności, takich jak DVD-R. Wykorzystuje to sam laser do wypalenia przezroczystego barwnika organicznego (zwykle na bazie cyjaniny, ftalocyjaniny lub związku azowego ) w celu utworzenia „wgłębień” (ciemnych plam) na odblaskowej spiralnej połowce. Większość takich nośników jest oznaczona symbolem “R” (zapisywalny). Takie dyski są często dość kolorowe, na ogół w odcieniach niebieskiego, blado-żółtego lub zielonego.
Niemagnetyczne nośniki optyczne wielokrotnego zapisu są możliwe przy użyciu stopów o przemianie fazowej, które są przekształcane między stanami krystalicznymi i amorficznymi (z różnym współczynnikiem odbicia) przy użyciu ciepła z lasera napędowego. Takie media muszą być odtwarzane w specjalnie dostrojonych napędach, ponieważ materiał ze przemianą fazową ma mniejszy kontrast w odbiciu niż media oparte na barwniku. Podczas gdy większość nowoczesnych napędów obsługuje takie nośniki, wiele starszych napędów CD nie może rozpoznać węższego progu i nie jest w stanie odczytać takich płyt. Płyty zdolne do zapisywania i usuwania danych (tak jak to miejsce w przypadku pamięci USB) są oznaczone symbolem “RW” (ponownie zapisywalny). Płyty te, pod względem kolorystycznym, są najczęściej spotykane w odcieniu ciemnej-szarości.
Najwcześniejszą formą ponownego zapisu danych na jednej płycie jest magnetooptyczność, która wykorzystuje pole magnetyczne w połączeniu z laserem do zapisu danych na nośniku. Chociaż oryginalna kostka NeXT nie jest powszechnie stosowana w sprzęcie konsumenckim, jako standardowe urządzenie magazynujące, wykorzystywała nośniki MO, a konsumencka technologia MO jest dostępna w postaci płyt MiniDisc firmy Sony.
Napędy optyczne - poradnik kupującego
Napędy optyczne powoli znikają z nowoczesnych komputerów PC. Brak czytnika DVD nie jest uważany za wadę współczesnego laptopa. Dzięki jego braku, laptopy uległy znacznemu zmniejszeniu, są cieńsze, lżejsze, a dawne miejsce na napęd, w jakimś sensie, zostało wykorzystane na powiększenie baterii, czy slotów dla dysków SSD. Jednak minie trochę czasu, zanim płyty CD i DVD dołączą do dyskietek na cmentarzu technologii. Wielu użytkowników ma swoją kolekcję muzyki lub filmów przechowywaną właśnie na płytach CD, DVD lub Blu-ray, co generuje zapotrzebowanie na tani, wydajny i niezawodny napęd optyczny do komputera PC lub laptopa. Jeśli należysz do tych użytkowników i wolisz napędy optyczne zamiast dysków twardych lub dysków SSD, w tym przewodniku dowiesz się, na jakie elementy należy zwrócić uwagę przy zakupie napędu optycznego.
Napęd optyczny do laptopa lub komputera PC
W przypadku laptopa bez wbudowanego napędu optycznego masz jedyną opcję - przenośny napęd optyczny, który łączy się z komputerem za pomocą kabla USB. W przypadku zwykłego komputera zalecamy zakup wewnętrznego napędu optycznego tylko wtedy, gdy codziennie używasz napędów optycznych. Jeśli potrzebujesz czytnika dysków optycznych tylko od czasu do czasu, rozważ napęd zewnętrzny. Pozwoli to zaoszczędzić miejsce w obudowie komputera, a także wyeliminuje konieczność stosowania dodatkowych kabli SATA i zasilających. Zanim kupisz. Jeśli zdecydowałeś się na wewnętrzny napęd optyczny do komputera PC, upewnij się, że Twoja obudowa ma dedykowaną przestrzeń i punkty mocowania dla takiego urządzenia. Jeśli tak nie jest, jedyną opcją jest dysk zewnętrzny.
Oprócz tego zalecamy unikanie kupowania wersji OEM. Jasne, urządzenie może być trochę tańsze niż w sprzedaży detalicznej, ale ta oszczędność rzędu 30 złotych, może być powodem nagłych bólów głowy. W sprzedaży detalicznej znajdziesz wszystko, czego potrzebujesz, aby zamontować wewnętrzny napęd optyczny w komputerze. Mowa o kablu SATA, śrubach, dodatkowym akcesorium do awaryjnego otwierania (jeśli dysk utknął i nie reaguje na przycisk). Otrzymujesz także znacznie lepsze opakowanie, a w niektórych przypadkach otrzymujesz specjalne oprogramowanie do nagrywania/wypalania płyt CD, DVD czy Blu-ray. Jeżeli chcesz jedynie wymienić stary, uszkodzony napęd, to wariant OEM jest tu całkiem dobrym rozwiązaniem, ponieważ prawdopodobnie masz już wszystko, czego potrzebujesz, aby zamontować napęd.
Zgodność dysków
Najnowocześniejsze napędy optyczne (wewnętrzne lub zewnętrzne) są zgodne z dyskami CD-R, CD-RW, DVD-R, DVD-RW, więc nie ma żadnych obaw co do tego, że stara kolekcja filmów się nie odczyta (zachowana jest tu wsteczna kompatybilność). Jeśli posiadasz nową kolekcję np. filmów, na płytach Blu-ray, koniecznie kup napęd zgodny z płytami Blu-ray. Zwykły, tani napęd optyczny raczej nie odczyta, a tym bardziej nie zapisze płyt Blu-ray. Warto zauważyć, że napędy Blu-ray są nieco droższe niż zwykłe napędy CD/DVD.
Interfejs połączenia
Wewnętrzny napęd optyczny łączy się z płytą główną za pomocą zwykłego kabla SATA. Jest to ten sam kabel, którego używasz do podłączania dysków SSD SATA lub dysków twardych HDD. Oprócz tego kabla, musisz podłączyć kabel zasilający SATA z zasilacza (ponownie, tak jak w przypadku zwykłego dysku twardego). To sprawia, że dyski zewnętrzne są znacznie wygodniejsze i prostsze, ponieważ potrzebujesz tylko zwykłego kabla USB. Dysk wykorzystuje ten interfejs zarówno do przesyłania danych, jak i zasilania, więc nie ma potrzeby stosowania dodatkowego źródła zasilania.
Jakiej wersji interfejsu portu USB potrzebujesz - USB 2.0 lub USB 3.0? Zasadniczo między tymi dwoma wersjami nie ma dużej różnicy. Chodzi o to, że napędy optyczne są ogólnie wolne. Naprawdę wolne. Nie mogą więc w jakikolwiek sposób wykorzystać interfejsu USB 3.0 (nie wspominając o bardziej zaawansowanych USB 3.1, 3.2 lub Thunderbolt), więc napęd optyczny na USB 2.0 będzie działał tak samo wolno, jak na USB 3.0. Możesz również znaleźć coś takiego jak eSATA, ale jest to bardzo przestarzały i rzadko spotykany interfejs. Nowe płyty główne są pozbawione tego interfejsu, ponieważ nie zyskał on dużej popularności. Nie dziwi więc fakt, że producenci (siłą rzeczy) całkowicie zrezygnowali z tego portu.
Szybkość napędu optycznego
To jeden z najważniejszych elementów, na jaki powinniśmy zwrócić uwagę przy zakupie napędu optycznego. Im wyższa jest prędkość odczytu, tym szybciej napęd odczytuje zapisane na płycie dane. Ponadto warto zwrócić uwagę na prędkość zapisu danych, jeśli zdecydujemy się na kombajn (napęd + nagrywarka), ponieważ im szybciej napęd jest w stanie zapisać dane na płycie, tym większa jest oszczędność czasu, potrzebnego na wypalenie krążka. Wolny napęd optyczny, może dosłownie spędzić godziny, na zapisywaniu zwykłego dysku DVD-R.
Nie ma się co jednak oszukiwać, im szybszy jest napęd, tym większy generuje hałas - coś za coś. Musisz więc zdawać sobie sprawę z tego, że obecne dziś napędy optyczne (zwłaszcza zewnętrzne) są głośne. Im szybciej obraca dysk, tym głośniej się robi. Ponadto duża prędkość skraca żywotność płyty, zwiększa ryzyko pęknięć i innych uszkodzeń. A jeśli mowa o wypalaniu/nagrywaniu płyt, wyższa prędkość zapisu zwiększa szanse na pojawienie się błędów. Aby uzyskać możliwie najlepszy wynik przy jak najmniejszej liczbie błędów, wystarczy nagrać płytę z mniejszą prędkością.
Prędkości odczytu i zapisu dla CD, DVD i Blu-ray
Typowa prędkość CD w nowoczesnym napędzie wynosi do 48x dla płyt CD-R bez możliwości wielokrotnego zapisu i do 40x dla płyt CD-RW wielokrotnego zapisu. Płyty DVD obracają się około trzy razy szybciej niż dyski CD, a ze względu na większą gęstość danych średnia prędkość odczytu płyty DVD jest około 9 razy większa niż płyt CD. W przypadku płyt DVD uśredniona prędkość 1x jest równa 1385 KB/s, podczas gdy dla napędów CD prędkość 1x odpowiada zaledwie 150 KB/s. To jeden z powodów, przez które napędy CD już dawno popadły w zapomnienie. Warto również zwrócić uwagę, że prędkość odczytu napędu optycznego w trybie normalnym nie jest stała. Ponieważ powierzchnia, w centrum płyty, jest zawsze dużo wolniej odczytywana, niż ta na brzegu.
Typowa prędkość odczytu dysków DVD w napędzie to 12-16x. W przypadku płyt DVD-RAM i dwuwarstwowych płyt DVD o zwiększonej pojemności do 8,5 GB, prędkość odczytu wynosi około 8x/4x. Prędkość nagrywania na płytach DVD-RAM i dwuwarstwowych płytach DVD w nowoczesnych napędach jest również ograniczona do 8x/4x. Na płytach DVD-R i DVD-RW można zapisywać znacznie szybciej, nawet do 16x. W przypadku płyt w formacie Blu-ray prędkość odczytu to 1-4x, ale należy pamiętać, że prędkość 1x napędu Blu-Ray odpowiada około 4500 Kb/s, czyli 3 razy więcej niż 1x dla prędkość DVD. Pamiętaj jednak, że dyski Blu-ray mogą przechowywać 30, 40, 50 lub nawet 100 GB danych. To radykalnie wydłuża czas nagrywania, a tym samym wymaga znacznie szybszych napędów optycznych.
Wniosek
Jeżeli masz troszkę więcej pieniędzy w portfelu to radzimy kupić zewnętrzny napęd Blu-ray. W ten sposób uzyskasz wsteczną kompatybilność z płytami CD i DVD, a także przyzwoitą prędkość zapisu i odczytu tych płyt. Jeżeli nie posiadasz żadnych płyt Blu-ray i raczej nie zamierzasz w przyszłości z nich korzystać, a mimo wszystko wciąż posiadasz bogatą kolekcję filmów, gier czy danych na płytach CD/DVD, to radzimy kupić tańszy napęd zewnętrzny. Upewnij się tylko, czy napęd ma możliwość nagrywać/wypalać płyty CD/DVD, czy służy tylko do ich odczytu - różnica to kilka złotych, a mimo wszystko warto mieć możliwość zapisu danych na płytach CD/DVD. Przyszłość płyt Blu-ray jest raczej przesądzona i nie ma potrzeby marnowania pieniędzy na drogi napęd, mając nadzieję na to, że przyda się on w przyszłości.
